Vì Sao Ảnh Bị Mờ Dù Đã Lấy Nét Đúng? Nguyên Nhân Và Cách Khắc Phục Chi Tiết

Bạn đã lấy nét chính xác nhưng ảnh vẫn bị mờ? Đây là vấn đề phổ biến mà nhiều người dùng máy ảnh gặp phải, kể cả với thiết bị hiện đại. Trong bài viết này, Thanh Mai Store sẽ phân tích chi tiết các nguyên nhân khiến ảnh bị mờ dù đã lấy nét đúng, đồng thời hướng dẫn cách khắc phục hiệu quả để bạn luôn có những bức ảnh sắc nét, chuyên nghiệp!

Tốc độ màn trập quá chậm

Một trong những nguyên nhân phổ biến khiến ảnh bị mờ dù bạn đã lấy nét đúng là do tốc độ màn trập quá chậm. Khi tốc độ màn trập không đủ nhanh để "đóng băng" chuyển động hoặc chống rung từ tay cầm máy, chỉ một rung động nhỏ cũng có thể khiến ảnh bị nhòe.

Điều này xảy ra thường xuyên khi chụp ở điều kiện ánh sáng yếu mà bạn không sử dụng tripod hoặc chống rung. Ngay cả khi lấy nét hoàn hảo, hình ảnh vẫn có thể bị mờ do rung máy.

Một nguyên tắc cơ bản trong nhiếp ảnh là: tốc độ màn trập nên nhanh hơn tiêu cự của ống kính để tránh rung. 

Ví dụ, nếu bạn đang sử dụng ống kính 200mm, tốc độ màn trập nên ở mức tối thiểu là 1/250 giây. 

Với các máy ảnh không có chống rung hoặc khi chụp ở chế độ cầm tay, bạn nên ưu tiên tăng tốc độ màn trập hoặc sử dụng chân máy để đảm bảo ảnh sắc nét.

Lấy nét tự động không đúng cách

Mặc dù hầu hết máy ảnh hiện đại đều được trang bị hệ thống lấy nét tự động (AF) thông minh, nhưng điều đó không có nghĩa máy sẽ luôn lấy nét đúng vào chủ thể bạn mong muốn. 

Trong nhiều tình huống, đặc biệt là khi hậu cảnh có độ tương phản cao hoặc khi chủ thể không nằm ở trung tâm khung hình – máy ảnh có thể tự động lấy nét vào sai điểm, khiến phần cần lấy nét bị mờ, trong khi các vùng khác lại sắc nét.

Để khắc phục, bạn nên chủ động điều chỉnh điểm lấy nét thủ công trong chế độ AF. Cách thực hiện là chuyển sang chế độ lấy nét đơn điểm (Single Point AF) rồi di chuyển điểm lấy nét đến đúng vị trí của chủ thể, thường là vùng mắt hoặc khuôn mặt trong ảnh chân dung. 

Điều này giúp máy tập trung lấy nét vào đúng vị trí bạn muốn, đảm bảo độ nét cao và tránh tình trạng ảnh bị mờ dù máy báo đã "focus".

Nếu bạn chụp trong môi trường thiếu sáng hoặc chủ thể chuyển động, nên kết hợp thêm các chế độ lấy nét liên tục (AI Servo/AF-C) để duy trì độ chính xác trong suốt quá trình chụp.

Điều chỉnh sai chế độ lấy nét AF khi chụp chuyển động

Một sai lầm thường gặp khiến ảnh bị mờ dù đã lấy nét đúng là sử dụng sai chế độ lấy nét tự động (AF) khi chụp các chủ thể đang di chuyển. 

Nếu bạn để máy ở chế độ AF-S (Single Shot AF) – chế độ lấy nét một lần thì điểm lấy nét sẽ được cố định tại thời điểm bạn nhấn nút chụp nửa chừng. Điều này không phù hợp với những tình huống có chuyển động, vì khi chủ thể di chuyển, điểm nét sẽ không còn chính xác, dẫn đến ảnh bị nhòe.

Để khắc phục, khi chụp đối tượng đang chuyển động – như người đi bộ, xe chạy, động vật hoặc sự kiện thể thao, bạn nên chuyển sang chế độ AF-C (Continuous AF) trên máy ảnh mirrorless hoặc AI Servo AF trên máy DSLR. Ở chế độ này, máy sẽ liên tục theo dõi và cập nhật điểm lấy nét theo chuyển động của chủ thể, giúp hình ảnh giữ được độ sắc nét ngay cả khi đối tượng thay đổi vị trí trong khung hình.

Chọn đúng chế độ AF theo từng tình huống sẽ giúp bạn nâng cao độ chính xác khi lấy nét, tránh ảnh bị mờ ngoài ý muốn dù thao tác kỹ thuật có vẻ đúng.

Không kiểm tra chế độ lấy nét thủ công (MF)

Một nguyên nhân khác khiến ảnh bị mờ dù đã lấy nét là do người dùng quên kiểm tra hoặc không sử dụng đúng chế độ lấy nét thủ công (MF – Manual Focus), đặc biệt khi chụp các đối tượng ở khoảng cách rất gần máy ảnh. 

Trong nhiều trường hợp, đây không phải lỗi kỹ thuật mà là giới hạn vật lý của ống kính – mỗi ống kính đều có một khoảng lấy nét tối thiểu. Nếu chủ thể nằm quá gần so với khoảng lấy nét này, máy ảnh sẽ không thể bắt nét chính xác, dẫn đến ảnh bị mờ.

Khi gặp tình huống này, bạn có hai lựa chọn:

• Thứ nhất, chuyển sang chế độ lấy nét thủ công (MF) để tự điều chỉnh tiêu điểm mà không cần di chuyển máy. Tuy nhiên, bạn cần luyện tập để làm quen với thao tác lấy nét thủ công, vì chế độ này đòi hỏi sự chính xác và quan sát kỹ lưỡng trên màn hình hoặc khung ngắm.

• Thứ hai, đơn giản hơn, bạn có thể lùi lại một vài bước để đưa chủ thể vào vùng lấy nét tối thiểu mà ống kính có thể xử lý, sau đó chụp như bình thường.

Dù bạn chọn giải pháp nào, việc hiểu rõ khả năng lấy nét của thiết bị sẽ giúp bạn kiểm soát chất lượng ảnh tốt hơn, tránh hiện tượng mờ nhòe dù đã thực hiện đúng các thao tác kỹ thuật.

Điều chỉnh ISO quá cao hoặc quá thấp

ISO là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến độ sáng và độ chi tiết của ảnh. Khi bạn tăng ISO quá cao, cảm biến sẽ ghi nhận nhiều nhiễu hơn, khiến ảnh bị mất chi tiết và trông mềm, không sắc nét, dù điểm lấy nét hoàn toàn chính xác. 

Ngược lại, ISO quá thấp trong điều kiện thiếu sáng có thể khiến ảnh bị rung nếu tốc độ màn trập không đủ nhanh.

Một giải pháp hiệu quả là nếu bạn đang chụp ảnh định dạng JPEG và cảm thấy ảnh thiếu độ sắc nét, hãy chuyển sang định dạng RAW. Tệp RAW giữ lại nhiều thông tin hình ảnh hơn, giúp bạn dễ dàng phục hồi chi tiết và giảm nhiễu khi xử lý hậu kỳ bằng các phần mềm như Lightroom hoặc Photoshop. Điều này đặc biệt quan trọng khi bạn phải đẩy ISO cao trong môi trường ánh sáng yếu.

Khẩu độ ống kính quá nhỏ hoặc quá lớn

Khẩu độ (f-stop) không chỉ kiểm soát lượng ánh sáng vào cảm biến mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến độ sâu trường ảnh và độ nét tổng thể. Nếu bạn chụp ảnh ở khẩu độ quá nhỏ (f/16, f/22...), hiện tượng nhiễu xạ ánh sáng có thể xảy ra – đây là một hiệu ứng quang học khiến hình ảnh mất đi độ sắc nét ở các chi tiết, đặc biệt là ở rìa khung hình.

Ngược lại, khi sử dụng khẩu độ quá lớn (f/1.4, f/1.8...), vùng nét sẽ rất mỏng, dễ dẫn đến việc lấy nét sai lệch một phần nhỏ nhưng khiến toàn bộ chủ thể trông bị mờ, đặc biệt trong ảnh chân dung.

Vì vậy:

• Khi chụp phong cảnh, bạn nên chọn khẩu độ vừa phải như f/8 đến f/11 để đảm bảo hình ảnh rõ nét toàn khung mà không gặp nhiễu xạ.

• Khi chụp chân dung, khẩu độ lớn như f/2.8 hoặc thấp hơn có thể giúp làm mờ hậu cảnh hiệu quả, nhưng cần lấy nét thật chính xác vào mắt hoặc khuôn mặt để đảm bảo chủ thể không bị mờ.

Việc lựa chọn khẩu độ phù hợp với từng thể loại ảnh sẽ giúp bạn tối ưu hóa độ nét và tránh các lỗi khiến hình ảnh bị mờ không mong muốn.

Không sử dụng các thiết bị phụ trợ để chống rung

Đối với những người mới bắt đầu làm quen với nhiếp ảnh, việc cầm máy không đúng cách hoặc thiếu kỹ thuật giữ máy vững có thể khiến ảnh bị rung, dẫn đến hiện tượng mờ nhòe dù bạn đã lấy nét chính xác. 

Đây là lỗi khá phổ biến, đặc biệt khi chụp ở tốc độ màn trập chậm hoặc trong điều kiện ánh sáng yếu.

Để khắc phục, bạn nên sử dụng các thiết bị phụ trợ như chân máy (tripod), monopod hoặc gimbal nhằm ổn định máy ảnh trong quá trình chụp hoặc quay video. Tripod đặc biệt hữu ích khi chụp phong cảnh, phơi sáng, hoặc làm việc trong studio – nơi yêu cầu độ ổn định cao và khung hình chính xác.

Hiện nay, các thiết bị hỗ trợ chống rung có mức giá đa dạng, dễ tiếp cận, phù hợp với cả người mới tập chụp lẫn những ai đang theo đuổi nhiếp ảnh một cách nghiêm túc. Đầu tư vào tripod chất lượng không chỉ giúp bạn cải thiện độ sắc nét của ảnh mà còn hỗ trợ tốt trong việc luyện tập kỹ năng bố cục và kiểm soát ánh sáng.

Sử dụng thiết bị phụ trợ đúng cách là một bước quan trọng để đảm bảo hình ảnh rõ nét, sắc sảo, và chuyên nghiệp hơn – ngay cả khi bạn chỉ mới bắt đầu hành trình nhiếp ảnh của mình.

Một số thiết bị chống rung cho máy ảnh bạn nên tham khảo:

DJI RS4 MINI COMBO | NEW

Chân máy ảnh Aluminum K&F Concept K254A3 kèm Ball Head BH-28L

Chụp ảnh bị mờ dù đã lấy nét đúng có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố kỹ thuật khác nhau. Việc hiểu rõ nguyên nhân và cách khắc phục sẽ giúp bạn nâng cao chất lượng hình ảnh một cách rõ rệt. Hãy áp dụng các mẹo trong bài để đảm bảo mỗi lần bấm máy đều cho ra những bức ảnh sắc nét và chuyên nghiệp.