Tìm hiểu Tốc độ màn trập và tầm quan trọng của nó trong chụp ảnh?

Bộ ba Tốc độ màn trập, ISO và khẩu độ là những yếu tố quan trọng mà bất kỳ ai mới tham gia vào bộ môn nhiếp ảnh cũng nên biết. Làm chủ được tốc độ màn trập sẽ giúp bạn sáng tạo những bức ảnh vô cùng độc đáo. Vậy hãy cùng Thanh Mai Store tìm hiểu Tốc độ màn trập và tầm quan trọng của nó trong chụp ảnh ngay dưới đây nào!

Tốc độ màn trập là gì?

Trước tiên, hãy tìm hiểu khái niệm màn trập hay còn gọi là cửa trập. Đây là lớp màn hình bằng kim loại được đặt trước cảm biến. Nó là bộ phận rất quan trọng của máy ảnh, giúp điều tiết lượng ánh sáng đến bộ cảm biến.

Ở những máy ảnh Mirrorless thì màn trập luôn luôn mở cho đến khi nào bạn bấm nút chụp. Còn đối với máy ảnh DSLR thì bạn sẽ khó thấy màn trập hơn do cảm biến nằm ở phía trên gương lật.

Và Tốc độ màn trập chính là khoảng thời gian màn trập mở ra để cho ánh sáng chiếu qua thấu kính đi vào cảm biến. Nó mô tả tốc độ nhanh hay chậm của màn trập khi mở ra. Hiểu đơn giản thì đây là thời gian mà cảm biến tiếp xúc với ánh sáng (nên còn gọi là thời gian phơi sáng).

Tốc độ màn trập ảnh hưởng trực tiếp đến vấn đề độ sáng của bức ảnh. Tốc độ màn trập càng chậm thì cảm biến càng thu được nhiều ánh sáng, sẽ khiến bức ảnh chụp càng sáng hơn. Và ngược lại.

Đo tốc độ màn trập như thế nào?

Tốc độ màn trập được đo bằng giây hoặc một phần của giây, thể hiện dưới dạng phân số. Mẫu số càng lớn nghĩa là tốc độ màn trập càng nhanh.

Một số ví dụ:

- Tốc độ màn trập 1s: là cảm biến máy ảnh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng trong 1 giây.

- Tốc độ màn trập 1/500s: là cảm biến máy ảnh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng trong 0,002 giây.

- Tốc độ màn trập 1/2000s: là cảm biến máy ảnh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng trong 0,0005 giây.

Các máy ảnh hiện đại ngày nay có thể xử lý tốc độ màn trập lên đến 1/4000 giây. Thậm chí, một số máy ảnh cao cấp có thể xử lý đến 1/8000 giây hoặc nhanh hơn nữa.

Tốc độ màn trập dài nhất thường được cài đặt là 1/30 giây với hầu hết mọi máy ảnh. Tất nhiên bạn có thể chỉnh tốc độ màn trập dài hơn nếu cần.

Tốc độ màn trập được thể hiện ở đâu trên máy ảnh?

Để tiết kiệm không gian, các máy ảnh đều bỏ qua phân số - vì vậy,1/200 sẽ được viết là 200. Khi tốc độ màn trập lớn hơn 1 giây nó sẽ thêm ký hiệu ngoặc kép (“ ”).

Tốc độ màn trập trên máy ảnh

Đối với những máy có màn hình, tốc độ màn trập thường được nằm ở góc trên cùng bên trái của màn hình LCD. Nếu máy ảnh bạn dùng không có màn hình thì có thể nhìn qua khung ngắm, bạn sẽ thấy tốc độ màn trập ở phía dưới bên trái.

Nếu không có màn hình LCD cũng không có kính ngắm giống nhiều máy ảnh không gương lật, bạn có thể thấy tốc độ màn trập của mình chỉ bằng cách nhìn vào màn hình phía sau.

Ý nghĩa của tốc độ màn trập

Tốc độ màn trập và khẩu độ

Tốc độ và khẩu độ sẽ phối hợp với nhau để điều chỉnh lượng sáng tác dụng vào bộ cảm biến và chiều sâu cho bức ảnh. 

Tốc độ màn trập nhanh sẽ giúp cho ảnh tối hơn (giảm sáng). Vì vậy, cần tăng khẩu (độ mở của ống kính) để bù sáng. Ngược lại, nếu tốc độ màn trập chậm hơn, ánh sáng đi vào nhiều hơn thì cần giảm độ mở khẩu độ để đảm bảo chiều sâu phù hợp cho bức ảnh.

Với cùng một cường độ sáng, cặp thông số 1/500 – f/4, 1/125 – f/5.6, 1/60 – f/8 hay 1/30 – f/11,… có cùng lượng sáng vào bộ cảm biến như nhau.

Tốc độ màn trập và ISO

Nếu bức ảnh của bạn quá tối, có thể sử dụng độ nhạy sáng (ISO) cao hơn để bù đắp phần nào thiếu sáng. 

Cũng cần lưu ý rằng, độ nhạy sáng ISO cao sẽ tăng thêm “nhiễu sáng” (noise) cho bức ảnh. Thông thường, bạn nên giảm tốc độ màn trập hoặc mở khẩu để cho ra bức ảnh đúng sáng trước khi tăng ISO vì lý do này.

Nếu có điều kiện, có thể sử dụng các phụ kiện khác: chân máy, đèn flash để giảm độ phơi sáng cho ảnh.

Tốc độ màn trập và độ phơi sáng

Một hiệu ứng cực kỳ quan trọng khác của tốc độ màn trập là độ phơi sáng - quyết định độ sáng của bức ảnh. 

Khi bạn thiết lập tốc độ màn trập thấp, thời gian cảm biến tiếp xúc với ánh sáng sẽ nhiều và làm tăng độ sáng của ảnh. Và ngược lại, khi bạn cài đặt tốc độ màn trập cao, cảm biến của máy sẽ có ít thời gian tiếp xúc với ánh sáng, làm ảnh tối hơn.

Tốc độ màn trập và tính ổn định hình ảnh

Tốc độ màn trập nhanh cũng đồng nghĩa với độ ổn định sẽ phần nào bị giảm, cũng như ánh sáng không đủ thời gian đi qua ống kính máy ảnh. Chính vì vậy, việc sử dụng tốc độ màn trập nhanh đôi khi không thực sự hiệu quả nếu bạn không đáp ứng được các yếu tố bị bù trừ (độ sáng và độ ổn định).

Ứng dụng của tốc độ màn trập trong nhiếp ảnh

Tốc độ màn trập nhanh, chậm hay dài sẽ tạo ra các hiệu ứng kèm theo tùy vào mục đích của bạn chọn. Bằng cách sử dụng tốc độ màn trập rất dài hoặc rất chậm, bạn có thể áp dụng một số điều thú vị vào ảnh chụp. Điều này là hoàn hảo để tạo ra những bức ảnh đặc sắc, thu hút người xem.

- Tốc độ màn trập nhanh thường từ 1/125 giây trở xuống (mẫu số càng lớn, tốc độ càng nhanh), bạn có thể tạo ra hiệu ứng đóng băng chuyển động. Hiệu ứng này thường được chụp các chủ thể di chuyển nhanh một cách rõ nét, không bị mờ; chẳng hạn như: chim đang bay hay vận động viên đang thi đấu. 

Những bức ảnh này thường đòi hỏi nhiều trải nghiệm và rất dễ mắc nhiều sai sót, nhưng chúng sẽ thực sự rất đẹp khi bạn chụp thành thạo.

- Tốc độ màn trập chậm thường từ khoảng 1/100 giây cho đến 1 giây, cho phép bạn khám phá rất nhiều cách sáng tạo để chụp ảnh. Tốc độ màn trập chậm có thể nắm bắt các chuyển động theo những cách ấn tượng: chụp phơi sáng đường phố, light painting (vẽ tranh bằng ánh sáng), star trails (sao chạy).

- Tốc độ màn trập dài thường là hơn 1 giây, ở tốc độ này bạn cần phải cố định máy ảnh để tránh hình ảnh bị nhòe, mờ. Tốc độ màn trập dài thường dùng để chụp trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc cố ý tạo hiệu ứng “chuyển động mờ”. 

Kiểu này thường được dùng trong quảng cáo về xe máy hoặc ô tô để mang lại cảm giác chuyển động cho các bức ảnh.

Cách lựa chọn tốc độ màn trập tốt nhất

- Tốc độ màn trập cho chụp ảnh ban đêm

Khi chụp ảnh vào ban đêm, thường yêu cầu tốc độ cửa trập trên 1 giây, nhưng nó phụ thuộc vào tình hình tối như thế nào. 

Sáng tạo nên những bức ảnh sáng tạo được chụp vào ban đêm bằng cách sử dụng độ phơi sáng lâu hơn - cho dù đó là để làm mờ đèn pha ô tô đang chuyển động hay chụp các vệt sao trên bầu trời.

Nếu hình ảnh của bạn bị nhiễu khi bạn chụp ở ISO cao vào ban đêm, có thể sử dụng tốc độ cửa trập chậm hơn, để cố gắng giữ cho ISO thấp. Nên sử dụng tripod để giảm thiểu mọi chuyển động của máy ảnh.

- Tốc độ màn trập cho chụp ảnh chân dung

Thông thường, những bức ảnh chân dung trong ánh sáng tự nhiên được chụp ở khẩu độ tối đa của ống kính. Để làm mờ hậu cảnh, tách đối tượng của bạn khỏi các yếu tố có khả năng gây mất tập trung trong ảnh.

Trong điều kiện ánh sáng chói, bạn sẽ cần sử dụng tốc độ cửa trập nhanh hơn để giảm lượng ánh sáng đi vào máy ảnh lớn hơn, do chụp khi ống kính ở khẩu độ rộng. 

Bên cạnh đó, nếu bạn đang chụp chân dung đối tượng đang chuyển động, tốc độ cửa trập nhanh chắc chắn là 1/500 sẽ hoàn thành việc “đóng băng” mọi chuyển động.

- Tốc độ màn trập cho chụp ảnh ngoài trời

Khi chụp ảnh ngoài trời thì việc điều chỉnh tốc độ màn trập phụ thuộc vào lượng ánh sáng có sẵn.

Vào ngày nắng chói chang, bạn sẽ cần sử dụng tốc độ màn trập nhanh hơn để giảm lượng ánh sáng đi vào máy ảnh. 

Tuy nhiên, nếu bạn đang ở ngoài trời trong điều kiện thiếu ánh sáng (ví dụ dưới bóng cây), bạn có thể sử dụng tốc độ cửa trập thông thường, chẳng hạn như 1/250.

- Tốc độ màn trập cho chuyển động mờ

Để bắt được chuyển động mờ trong ảnh, bạn có thể thử nghiệm với tốc độ cửa trập thấp hơn, từ 1/15 trở xuống. Điều này sẽ phụ thuộc vào tốc độ của đối tượng và khoảng cách của bạn với nó.

Điểm quan trọng phải hiểu là: độ mờ chuyển động liên quan đến chuyển động của một đối tượng trong khung hình của bạn. Còn độ mờ của máy ảnh là do chuyển động của máy ảnh.

Bạn có thể thử nghiệm với một kỹ thuật gọi là “lia máy”; khi đó, bạn chọn tốc độ cửa trập thấp, sau đó cố gắng '’khớp'’ tốc độ của đối tượng chuyển động bằng cách di chuyển máy ảnh của bạn trong khi nhấn nút chụp cùng một lúc.

Cách thay đổi tốc độ màn trập trong máy ảnh

Cách tốt nhất để tìm hiểu sâu hơn về màn trập là chuyển máy ảnh sang chế độ chụp bằng tay hay ưu tiên màn trập.

- Với chế độ thủ công: cho phép kiểm soát được tốc độ màn trập, khẩu độ, ISO. Phù hợp với những nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp hoặc nghiệp dư đang tìm hiểu về tốc độ màn trập phù hợp. Có thể điều chỉnh các thông số tốc độ màn trập trong những tình huống chụp ảnh khác nhau và điều kiện môi trường khác nhau.

- Chế độ ưu tiên màn trập: cho phép bạn cài đặt tốc độ màn trập theo từng chế độ chụp ảnh khác nhau. Khi đó, máy ảnh sẽ điều chỉnh các thông số liên quan còn lại sao cho phù hợp. “Chế độ ưu tiên màn trập” được hiển thị trên mặt số máy ảnh (thường bằng ký hiệu S hoặc TV (đối với máy ảnh Canon và Pentax). Ngoài ra, ở chế độ ưu tiên màn trập bạn có thể xoay bánh xe điều khiển ở phía sau bên phải máy ảnh (gần ngón cái) của bạn. Điều chỉnh được tốc độ màn trập tùy ý muốn.

Trong cả 2 cách trên, bạn có thể đặt ISO theo cách thủ công hoặc để tự động.

==> Có thể bạn quan tâm: Giải thích ý nghĩa của các thông số máy ảnh cơ bản cho người mới bắt đầu

Có thể thấy, những hiệu ứng độc đáo mà bạn có thể tạo ra bằng cách thay đổi tốc độ màn trập là không giới hạn. Hãy thử trải nghiệm những điều mới, đôi khi chính điều đó sẽ cho bạn một cách nhìn khác thú vị hơn sau mỗi bức ảnh chụp. Nếu thành thạo được thông số này, bạn sẽ có thể gặt hái được rất nhiều “quả ngọt” trong nhiếp ảnh; từ những bức ảnh thể thao sắc nét cho đến những bức ảnh thác nước đầy sống động.